چند به اصطلاح دست‌نامة آموزشی از مجموعه دست‌نویس‌های مانویِ تورفان در برلین

در این مقاله، چهار قطعة تاکنون منتشرنشده از مجموعه دست‌نویس‌های مانویِ بازیافته از تورفان با شناسة M409b، M1206، M7380، و M1571a که در فرهنگستان علوم براندنبورگ (برلین) نگهداری می‌شود قرائت، ترجمه، و تفسیر شده است. این قطعات، که مشتمل بر الفبای مانوی با ترتیب ابجدی‌اند، در واقع برای نوآموزان سغدی، که قصد داشتند شعرِ بیت‌دارِ پارتی تصنیف کنند، نوعی دست‌نامۀ آموزشی بوده‌اند. در این پژوهشِ کاملاً نو، به نظام ابجدی متن‌های مانوی و علت وجود برخی از نویسه‌های غیر ابجدی، به‌ویژه علت وجود حرف (پس از قرشت)، در فهرست‌های الفبایی پرداخته شده و فنون کاتبان برای آموزش شاگردان تجزیه و تحلیل شده است. در پیوست، دست‌نویس مانویِ نویافته‌ای از نیشابور، که همانند قطعات تورفان دست‌نامه‌ای آموزشی بوده، بررسی شده است.